Transformacja energetyczna jest jednym z największych wyzwań XXI wieku, a dekarbonizacja przemysłu odgrywa w niej kluczową rolę. Polski przemysł, jeden z największych w Europie, ma potencjał, by stać się liderem zmian, ale wymaga zdecydowanych działań i strategicznego planowania. W niniejszym artykule przyglądamy się kluczowym wyzwaniom i możliwościom transformacji przemysłowej w Polsce.
Przemysł w Polsce odpowiada za 23% wartości dodanej w gospodarce i zatrudnia co piątą pracującą osobę. Jednak generuje również 25% emisji gazów cieplarnianych i połowę zużycia gazu ziemnego. Największym wyzwaniem jest duży ślad węglowy produkcji oraz rosnące koszty energii. W porównaniu do innych krajów UE polski przemysł charakteryzuje się wyższą energochłonnością, co stawia go w trudnej sytuacji w obliczu globalnej dekarbonizacji.
Dekarbonizacja przemysłu to nie tylko odpowiedź na rosnące wymagania środowiskowe, ale także szansa na zwiększenie konkurencyjności. Włączenie śladu węglowego do rachunku ekonomicznego oraz rozwój „zielonych” technologii mogą przynieść przewagi rynkowe. Brak działań w tym zakresie grozi marginalizacją polskiego przemysłu w globalnej gospodarce.
Analiza wskazuje, że branżami o największym potencjale do dekarbonizacji są:
- Spożywcza: Zużycie ciepła niskotemperaturowego daje możliwość wdrożenia pomp ciepła i innych technologii.
- Chemiczna: Wysokie zużycie gazu ziemnego i wodoru czyni ją kluczowym celem transformacji.
- Metalurgiczna: Znaczące emisje oraz strategiczne znaczenie dla gospodarki wskazują na konieczność zmian.
Technologie wspierające dekarbonizację
- Elektryfikacja: Zastąpienie paliw kopalnych energią elektryczną, np. w piecach łukowych czy pompach ciepła. Produkcja wodoru zielonego za pomocą elektrolizerów zasilanych OZE.
- Efektywność energetyczna: Zwiększenie wykorzystania ciepła odpadowego. Modernizacja procesów technologicznych, np. przejście z metody mokrej na suchą w produkcji cementu.
- Wodór: Produkcja wodoru z niskoemisyjnych źródeł jako alternatywa dla reformingu gazu ziemnego.
Przemysł chemiczny w Polsce jest największym konsumentem wodoru w UE. Zastąpienie wodoru szarego wodorem zielonym może znacząco obniżyć emisje. Podobnie branża spożywcza, dzięki zastosowaniu pomp ciepła, ma możliwość szybkiej redukcji emisji przy relatywnie niskich kosztach.
Transformacja przemysłowa w Polsce napotyka na liczne przeszkody, w tym:
- Niedobór danych i rozproszone informacje o zużyciu energii.
- Brak strategicznych decyzji i odpowiednich regulacji wspierających inwestycje w dekarbonizację.
- Wysoki koszt technologii i zależność od importowanych paliw kopalnych.
Transformacja polskiego przemysłu to wyzwanie, które wymaga zaangażowania rządu, sektora prywatnego i społeczności naukowej. Skuteczna dekarbonizacja nie tylko pozwoli sprostać globalnym wymaganiom, ale również wzmocni konkurencyjność polskich przedsiębiorstw na światowym rynku. Kluczowym krokiem jest rozpoczęcie działań w branżach o największym potencjale i strategicznym znaczeniu, takich jak spożywcza, chemiczna czy metalurgiczna. To szansa na stworzenie zrównoważonej gospodarki, gotowej na wyzwania przyszłości.
Źródła:
- Forum Energii: Gdzie zacząć transformację przemysłu? Warszawa 2024
- Platforma Przemysłu Przyszłości: Przemysł 4.0 kontra wyzwanie śladu węglowego, Radom 2024
- Zielone horyzonty: Polska na drodze do zrównoważonej przyszłości, Warszawa 2024.
